Vùng đất quanh năm đục, đẽo, cắt ghép đá quý mà thu 50 tỷ đồng

Ruby Lục Yên được đánh giá là đẹp so với ruby của các nước trong khu vực với nhiều màu sắc phong phú, đa dạng. Tận dụng những mảnh vụn dồi dào trong lúc khai thác hoặc khi chế tác, những nghệ nhân tài hoa của vùng đất này đã tạo nên những bức tranh đá quý tinh xảo, độc đáo, được đông đảo người chơi tranh trong và ngoài nước đón nhận.

Chất lượng, vẻ đẹp của tranh đá quý ngày càng được nâng cao.

Với nhiều cơ sở sản xuất tranh đá quý nổi tiếng, cuối năm 2019, nghề làm tranh đá quý Lục Yên đã được tỉnh Yên Bái công nhận là làng nghề truyền thống. Đây là cơ hội để Lục Yên phát huy giá trị của nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú. Không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế, văn hóa, làng nghề tranh đá quý còn góp phần thúc đẩy du lịch phát triển. Chính vì vậy phát triển và duy trì làng nghề truyền thống này sẽ thực sự là một hướng đi bền vững của địa phương.                           

Hiện nay, làng nghề tranh đá quý Lục Yên có gần 50 cơ sở sản xuất tranh đá, tập trung chủ yếu ở thị trấn Yên Thế. Làng nghề này đã giải quyết việc làm thường xuyên cho gần 1.000 lao động, với mức lương từ 7 đến 15 triệu đồng.

Theo chị Nguyễn Thị Hằng, chủ cơ sở Hồng Ngọc, quy trình để tạo nên một bức tranh đá quý đòi hỏi rất nhiều công đoạn công phu, tỉ mỉ.  Khâu đầu tiên là rửa đá cho sạch tạp chất bên ngoài, tiếp đó là cho đá vào cối giã. Giã xong dùng sàng nhỏ để lọc ra những viên còn to, chưa đạt yêu cầu thì tiếp tục giã lại.

Chị Hằng cho biết: “Chọn nguyên liệu đá cho tranh là khâu quan trọng bởi những viên đá có độ chuẩn và đẹp sẽ góp phần tạo nên những bức tranh có giá trị cao, hoặc tùy vào yêu cầu của khách đặt tranh”.

Lựa chọn đá.

Đá được cho vào cối giã.

Công đoạn chế tác tranh là phần việc đòi hỏi kỹ thuật tay nghề của người thợ làm tranh. Sau khi chép mẫu trên tấm mica, những người thợ sẽ rải một lớp đá khắp mặt tranh để lót nền, sau đó tỉ mỉ rắc đá với độ màu chuẩn để tạo hình, rồi nhỏ keo cho chúng kết dính với nhau.

Cũng giống như họa sỹ, người làm tranh đá quý phải biết pha màu từ những hạt đá to, nhỏ để trộn ra gần 300 màu khác nhau. Điều đặc biệt là nguyên liệu chính phải là đá màu tự nhiên, nếu sử dụng đá nhuộm phẩm màu sẽ không thể làm ra được tranh.

Người làm tranh đá cũng như những họa sỹ.

Tỉ mỉ đến từng đường nét nhỏ.

Kỹ thuật làm tranh đá quý hết sức công phu, từ việc sơ chế đá, chuốt đá, nghiền đá, chọn đá màu đến vẽ tranh, ghép đá… đều thể hiện sự tài hoa, khéo léo của người thợ. Một bức tranh đá quý khổ nhỏ, trung bình, phải mất từ 2-3 ngày mới hoàn thành. Còn với những bức tranh cỡ lớn, nhiều hoạ tiết thì có khi phải mất cả tuần. Mỗi bức tranh thành công là sự kết hợp hài hoà giữa ý tưởng phối cảnh của hoạ sĩ với đôi bàn tay khéo léo của thợ ghép đá, chăm chút công phu từng hoạ tiết.

Chính bởi sự độc đáo này, tranh đá quý Lục Yên đã tạo nên thương hiệu uy tín trên thị trường trong và ngoài nước. Và cũng chỉ ở Lục Yên mới có những thợ làm tranh lành nghề từ hàng chục năm nay với những tác phẩm độc nhất vô nhị.

Thạch anh hồng được chọn và ghép thành bông hoa...

Ghép vào các vị trí trên bức tranh...

Và thành bức tranh hoàn chỉnh.

Chị Nguyễn Thị Nguyệt, chủ cơ sở sản xuất tranh đá quý Giếng Ngọc, TT.Yên Thế chia sẻ: “Nguyên liệu chính của tranh đá là đá quý được đào dưới lòng đất, với cách pha màu độc đáo, nên cũng đã tạo ra được nhiều dòng tranh độc đáo, không thể dùng phẩm màu để làm tranh vì khi nhỏ keo nhiệt độ cao sẽ làm trôi màu nhuộm” 

Giờ đây, tranh đá quý ở Lục Yên không chỉ dừng lại ở một số mẫu tranh dân gian đơn thuần như tranh Đông Hồ, chữ thư pháp… mà ngày càng xuất hiện những bức tranh khổ lớn, làm theo đơn đặt hàng của khách phỏng theo các tác phẩm nổi tiếng thế giới. Những sản phẩm tranh đá quý Lục Yên với mức độ tinh tế, nhiều năm nay đã có mặt tại Hà Nội hay các thành phố lớn, thậm chí được xuất khẩu ra nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ. Nhờ đó, doanh thu mỗi năm từ nghề làm tranh đá tại huyện Lục Yên lên tới gần 50 tỷ đồng.

Tranh đá quý Lục Yên được làm hoàn toàn từ đá quý tự nhiên, tuy chỉ là đá vụn và keo dính, nhưng để cho ra đời một tác phẩm có hồn thì đòi hỏi rất nhiều công sức.

Ông Lê Viết Đại, Chủ tịch UBND thị trấn Yên Thế (huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái) cho biết: “Chúng tôi rất vinh dự khi nghề làm tranh đã được UBND tỉnh công nhận là làng nghề truyền thống. Nghề làm tranh đá quý không những mang lại thu nhập cao mà còn giúp thúc đẩy phát triền du lịch của địa phương. Chúng tôi tiếp tục vận động các hộ gia đình làm tranh cần duy trì và nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm, đồng thời mở rộng thị trường nhằm nâng cao giá trị tranh đá và thu nhập cho người dân”.