Nửa đêm săn cá bông lau chửa

Tấn Giang (Thế giới Tiếp thị) Thứ hai, ngày 27/04/2015 06:30 AM (GMT+7)
Mùa săn cá bông lau chửa bắt đầu rộn ràng từ đầu trên, xóm dưới – những câu chuyện người, chuyện nghề liên quan đến con bông lau chửa được kể nhiều hơn. 
Bình luận 0

img

“Kính thưa lệnh Bà – hai Cậu, con tên Phạm Văn Hổ. Bữa nay, nhằm ngày đầu con nước – con sắm lễ vật mời Bà Cậu ăn uống lấy thảo. Mong Bà Cậu phù hộ độ trì cho con được trúng mùa trúng giá cá bông lau vụ này. Con xin hứa: làm trúng con cúng Bà Cậu tới khi nào ngán mới thôi!”, ông Tám Hổ, 53 tuổi, ở ấp Vàm Nao, xã Tân Trung, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang, thành kính khấn.

Kỵ và không kỵ

Mùa rồi, Tám Hổ bắt được con đầu tay 8 ký. Cả mùa, ông trúng 12 con, nhí nhất cũng nặng 2,5 ký. Bến gần nhà ông Tám, có khoảng 30 ghe làm nghề hạ bạc này. Nghe đâu, còn chín bến tương tự, lượng ghe mỗi nơi không ít hơn ở đây. Cá dính mạnh nhất từ tháng giêng đến tháng 2 âm lịch.

“Làm nghề này, có người kiêng cữ “ăn nằm”, kỵ chở bà bầu. Còn tui thấy khác. Như sáu bảy năm trước, tui chở giùm em gái thằng Sáu cạnh nhà đang quằn quại đau đẻ lên trạm xá xã. Quay về, đêm đó, tui tóm được 23 ký, trọn mùa bắt hết thảy 64 con. Tiếc rằng, giá cá hồi đó còn bèo quá!”, Nguyễn Văn Tân, gần 40 tuổi vẫn là “lính phòng không” xởi lởi. Quanh năm, hết tám tháng anh cắm cúi với nghề mộc, bốn tháng còn lại theo đuôi con bông lau.

Khó giàu và dễ mang tội với bông lau chửa

Đêm Vàm Nao lành lạnh, chấp chới – nghiêng ngả những ánh đèn lưới bông lau. Nhánh sông nối liền giữa con sông Tiền với Hậu, chiều ngang không đến 1km, sâu khoảng 17m trong mùa khô, lăn tăn từng cơn sóng nhỏ như nhen lên những đốm lửa hy vọng. “Dính rồi anh ơi!”, chị Nguyễn Thị Nở rối rít báo cho chồng. “Đừng kéo gấp, để nó quấn thêm 2 – 3 vòng nữa cho chắc ăn em!” Ước tính, vốn liếng của đôi vợ chồng nghèo này cỡ 24 – 25 triệu đồng, gồm: ghe, máy đuôi tôm, lưới…

Đêm qua, bến này “bợ” được 20 con. Bữa trước nữa thì 16 con, nặng trên 140kg. Ngặt nỗi, giá cá tại bến do thương lái định đoạt: 150.000 đồng/kg, hàng còn nhúc nhích. Tuy vậy, nếu trúng cá liền ba đêm, giá có thể hạ còn 120.000 – 130.000 đồng/kg, ông Sáu ngưng phì phà thuốc dự báo. Nhưng khổ nỗi, ngư dân với thương lái ở đây đã lỡ “ăn chịu” với nhau rồi, nên rất khó “chia tay”. “Được cái, mấy đêm mình thất trắng, vẫn có thể tạm ứng trước tụi nó một vài triệu đồng xoay xở”, ông Sáu ngáp dài, nói.

“Nghề này, vô vụ thì có chút đỉnh đồng ra đồng vô. Mãn vụ, chắc ăn dư hai cây… chèo! Năm rồi, tui lỗ cỡ 6 triệu đồng. Năm trước nữa, dư được 10 triệu đồng. Đời cứ chòng chành chắc tại ham săn con bông lau chửa nên không may”, Tám Hổ, hơn 20 năm theo nghề đế thêm.

ThS Huỳnh Hữu Ngãi, trung tâm Quốc gia giống thuỷ sản nước ngọt Nam bộ, giải thích: “Mùa đó, tụi bông lau bố mẹ ngoài các cửa biển kéo về Vàm Nao tượng trứng non. Chờ tới hết tháng 3 âm, chúng bôn ba về thượng nguồn sông Mekong. Đến tháng 6 – 7, cá mẹ sẽ vặn mình đẻ trứng dưới những thác nước lớn ở Lào”.

Ông Ngãi còn cho biết thêm: cứ 1kg cá bông lau cái sinh sản thuần thục, nuôi 19.000 trứng, nở được 10.000 con cá bột. Và tỷ lệ cá con sống sót trong tự nhiên là bao nhiêu, vẫn không biết được.

Tất nhiên, đường di cư ngược của đám bông lau bố mẹ đến nhà bảo sanh thiên nhiên luôn “lành ít dữ nhiều”. Nếu chúng may mắn thoát các ải đầu – lưới đèn: Vàm Nao, Tân Lộc (Thốt Nốt – Cần Thơ)… vẫn còn vô số hiểm nguy chực chờ phía trước. “Loài Pangasius krempfi (cá bông lau) vượt thác Khône (Lào), từ tháng 5 – 7; và cũng bị khai thác thường xuyên bằng lưới rê dọc trung lưu sông Mekong – trong thời gian đó”, kỹ sư hải sản Nguyễn Văn Thường, dân miền Tây cho biết.

TS Dương Văn Ni, chuyên gia đa dạng sinh học, giảng viên khoa Môi trường ĐH Cần Thơ rất âu lo: việc đánh bắt cá bông lau trong mùa sinh sản của ngư dân Vàm Nao ảnh hưởng rất lớn đến trữ lượng loài cá đặc sản này trên dòng Mekong. Đây là giai đoạn, cơ thể cá bố mẹ cần tích luỹ rất nhiều dinh dưỡng. Và có thể, khúc sông Vàm Nao, mùa này, có nhiều thức ăn (cá tôm, rong tảo…) bổ dưỡng, khoái khẩu nên chúng mới rủ rê về đây…

Và chỉ có ở những xoáy nước lớn, cá mẹ mới đủ oxy quật mình đẻ trứng. Cũng chỉ ở đó, lượng trứng cá mới được trộn đều – giúp khả năng thụ tinh sẽ cao hơn (cá đực bơi theo phóng tinh khi con cái vừa rớt trứng). Mặt khác, chỉ có ở vùng nước trộn, thì phôi sau khi thụ tinh mới khoẻ mạnh.

Sau đó, cá bột sẽ trôi dạt về hạ lưu. Lúc này, chúng rất cần những hệ sinh vật ven bờ làm giá thể để bám víu vào. “Nội chuyện làm bờ kè ở một số nơi, cũng gây trở ngại không ít cho chúng. Luật Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản của nước ta đã quy định cấm đánh bắt cá tôm trong mùa sinh sản. Thế nhưng, những văn bản hướng dẫn thực thi luật, cũng như tìm các giải pháp thay thế thì chưa tới nơi tới chốn”. Ví dụ, nếu cấm ngặt, giăng bắt cá bông lau trên sông Vàm Nao vào mùa này, thì có sinh kế mới gì thay thế, để dân nghèo địa phương nuôi vợ nuôi con?      
Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.
Tin cùng chuyên mục
Xem theo ngày Xem