Ngân hàng MUFG Nhật Bản sẽ mua lại cổ phần VietinBank của IFC?

Trong khuôn khổ chuyến thăm Nhật Bản mới đây, Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có buổi đối thoại với các tập đoàn lớn của Nhật Bản.

Ngân hàng MUFG muốn nâng tỷ lệ góp vốn vào VietinBank…

Tại buổi làm việc, ông Eiichi Yoshikawa, Phó Chủ tịch Ngân hàng MUFG bày tỏ: "chúng tôi đã đầu tư vào Việt Nam từ năm 1920 và MUFG muốn nâng tỷ lệ góp vốn tại VietinBank lên 50% vốn điều lệ". 

Trả lời lãnh đạo ngân hàng MUFG, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng, cho biết việc tăng vốn cho ngân hàng VietinBank là rất cần thiết để đảm bảo năng lực tài chính cho ngân hàng. 

Đối với tỷ lệ sở hữu vốn của các nhà đầu tư, theo Thống đốc Lê Minh Hưng, rất hoan nghênh các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các ngân hàng Việt, đặc biệt khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các ngân hàng yếu kém, ngân hàng cần xử lý. Trong trường hợp đó, Chính phủ Việt Nam không khống chế, có thể xem xét để nhà đầu tư sở hữu hoàn toàn 100% ngân hàng đó. 

Tuy nhiên, đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh “room” ở VietinBank đã cạn khi tỷ lệ sở hữu của Nhà nước ở mức tối thiểu và ngân hàng cũng đã có tới 30% vốn thuộc sở hữu nước ngoài.

Hiện tỷ lệ sở hữu của cổ đông Nhà nước tại VietinBank là 64,46% còn tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài tại VietinBank chạm trần 30% theo quy định của NHNN và đây cũng là một trong những lý do khiến Vietinbank gặp nhiều khó khăn trong việc tăng vốn điều lệ. 

Theo báo cáo phân tích của Công ty Chứng khoán MB (MBS) những khó khăn về tăng vốn cấp 1 cũng như tỷ lệ sở hữu của cổ đông ngoại đạt mức tối đa sẽ giới hạn khả năng tăng trưởng tín dụng cũng như tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của ngân hàng.

Trở ngại đầu tiên đến từ việc VietinBank phải tuân thủ những quy định của NHNN về việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt về ngân sách nhà nước thay vì cổ tức cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng.

Ngoài ra, theo Quyết định 58/2016/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính Phủ, trong giai đoạn 2016-2020, tỷ lệ sở hữu của Nhà Nước trong các ngân hàng không được giảm dưới 65% và tỷ lệ sở hữu của Nhà Nước hiện tại ở CTG là 64,46%. Ngân Hàng Nhà Nước (NHNN) có khả năng không tham gia vào đợt phát hành riêng lẻ của CTG.

"Chúng tôi cho rằng khả năng phát hành thêm riêng lẻ cho những nhà đầu tư bên ngoài là thấp vì điều này có thể làm giảm tỷ lệ sở hữu của Nhà Nước tại ngân hàng", MBS nhận định. Room ngoại của VietinBank hiện tại cũng đã đạt mức tối đa 30% và khá thách thức để tăng tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài”, báo cáo MBS viết.

Và mong muốn của Vietinbank

Trong ba ngân hàng thương mại Nhà nước đã cổ phần hóa (gồm cả Vietcombank và BIDV), VietinBank trở nên đặc biệt bởi tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài đã được lấp đầy, tỷ lệ sở hữu Nhà nước đã giảm xuống giới hạn cuối cùng 65%.

Để tăng vốn điều lệ, VietinBank chỉ còn cách: một là trả cổ tức bằng cổ phiếu, thực hiện chính sách cổ phiếu thưởng cho cổ đông từ các nguồn đang giữ lại; hai là phát hành cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn; ba là nới tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và thực hiện phát hành riêng lẻ.

Tuy nhiên, hiện nay việc tăng vốn của Vietinbank là vô cùng “gian nan”. Bởi chính sách trả cổ tức bằng cổ phiếu những năm qua không được triển khai (liên quan đến yêu cầu nộp cổ tức bằng tiền về ngân sách Nhà nước) hay kế hoạch ngân sách trung hạn của Nhà nước không bố trí nguồn để đầu tư vào các NHTM. Mặc dù mới đây, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã chỉ đạo Bộ Tài chính phải bố trí ngân sách để tăng vốn cho các ngân hàng. Nhưng đến nay, vẫn phải chờ. 

Khi khó "nuôi con bằng sữa mẹ", VietinBank tìm cách thu hút nguồn lực từ bên ngoài, ở cách thứ ba: nới tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài. Mong muốn nâng tỷ lệ góp vốn vào VietinBank lên 50% vốn điều lệ của ngân hàng MUFG có lẽ cũng là mong muốn hiện tại của Vietinbank. Nhưng với room cho nhà đầu tư nước ngoài như hiện tại, rõ ràng NHNN phải chấp thuận cho phép nâng room sở hữu đối với nhà đầu tư nước ngoài tại ngân hàng. Tuy nhiên, điều này cũng không hề đơn giản.

Hiện chưa rõ giải pháp cuối cùng của VietinBank để tăng được vốn. Nhưng nếu không tăng được vốn, đồng nghĩa với dư địa để mở rộng hoạt động cấp tín dụng của Vietinbank cũng không còn, điều này ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng này trong những tháng cuối năm và năm tới. 

Tuy nhiên, cơ hội vẫn có với cả ngân hàng MUFG và Vietinbank. Hiện ngân hàng MUFG đang sở hữu 19,73% vốn điều lệ VietinBank và cơ hội đang ở trước mắt bởi trong một diễn biến mới đây, nguồn tin của Bloomberg cho biết Công ty Tài chính quốc tế (IFC) - thành viên của nhóm Ngân hàng Thế giới - đang tìm kiếm người mua 8,02% cổ phần tại VietinBank do tổ chức này đầu tư hơn 7 năm qua. Nếu được chấp thuận, khả năng ngân hàng MUFG sẽ mua lại cổ phần Vietinbank từ IFC.