Hình thức buôn lậu đường mới: Chỉ tạm nhập, không tái xuất

Theo Cục Điều tra chống buôn lậu- Tổng cục Hải quan, trong năm 2011- 2012 và 6 tháng đầu năm 2013, hoạt động tạm nhập-tái xuất (TN-TX) đường diễn ra khá sôi động, kéo theo đó là các hành vi lợi dụng để buôn lậu, gian lận thương mại...

Thẩm lậu đường tạm nhập vào nội địa

Theo phát hiện của lực lượng hải quan, thời gian qua đã xảy ra tình trạng, nhiều đối tượng chỉ TN, nhưng không TX lượng đường đã TN về theo quy định, mà thẩm lậu vào nội địa để tiêu thụ. Thậm chí, có đối tượng vận chuyển đường nhưng khai là tinh bột khoai tây để che mắt cơ quan chức năng nhưng vẫn bị Hải quan Lạng Sơn đã bắt giữ.


Chỉ từ giữa năm 2012 đến nay, cơ quan hải quan đã phát hiện, xử lý 102 vụ vi phạm về TN-TX mặt hàng đường, với khoảng 13.805 tấn hàng, xử phạt vi phạm hành chính 2,432 tỷ đồng. Trong đó, phần lớn lỗi vi phạm là do không thanh khoản hồ sơ TN-TX theo quy định hoặc tự ý phá niêm phong, tự ý xếp dỡ hàng hóa đang chịu sự kiểm tra, giám sát hải quan hoặc không TX hàng hóa đúng quy định.

Một vụ việc điển hình là mới đây Cục Điều tra chống buôn lậu đã phát hiện một DN làm thủ tục TX?500 tấn đường đã được TN ở Hải Phòng qua cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh) sang Lào. Theo khai báo của DN này, lô hàng được bán cho một DN ở Trung Quốc và được chỉ định giao hàng tại Lào qua cửa khẩu Cầu Treo. Tuy nhiên, theo kết quả xác minh tại Hải quan Trung Quốc, thì DN này đã ngừng hoạt động và không có giao dịch nào liên quan tới nghiệp vụ XNK...

Trên đây chỉ là một trong nhiều vụ việc điển hình mà cơ quan Hải quan phát hiện trong thời gian qua. Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Thành Long- Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam nhận định: “Thực trạng vi phạm trong hoạt động TN-TX đường thời gian qua rõ ràng ngày càng tăng. Chỉ riêng việc TN-TX đường sang thị trường Trung Quốc qua các cửa khẩu phụ đã cạnh tranh rất gay gắt với đường nội xuất sang nước này. Nhiều doanh nghiệp trong nước gần như không xuất nổi đường sang Trung Quốc do bị đường TN-TX “chặn” hết”.

Hai bộ “bất đồng” quan điểm

Ông Long cho rằng, nếu Bộ Công Thương vẫn cho phép TN-TX đường qua đường mòn, lối mở sẽ “giết chết” ngành mía đường trong nước, trong đó có hàng triệu nông dân trồng mía đang được sự bảo trợ của các nhà máy đường.

Bỏ tạm nhập - tái xuất để bảo vệ người trồng mía Bộ Tài chính cho rằng, hiện chỉ có khoảng 100 DN tham gia TN-TX đường, lợi ích không đáng kể song đã gây phức tạp trong công tác quản lý, trong khi mặt hàng đường lại được Nhà nước quản lý theo hạn ngạch thuế quan. Do vậy, Bộ Tài chính vẫn giữ quan điểm báo cáo Thủ tướng Chính phủ đưa mặt hàng đường vào danh mục tạm ngừng kinh doanh TN-TX, tạo điều kiện cho người nông dân trồng mía trong nước có thêm thu nhập.

Mặc dù vậy, ông Trần Thanh Hải- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khẳng định, hiện Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan đang tăng cường các biện pháp để giám sát công tác TN-TX đường, đặc biệt là khâu vận chuyển lưu thông trong nội địa.

Ông Hải cũng cho hay, theo Luật Quản lý thuế mới, khi nhập đường theo hình thức TN-TX, DN phải nộp thuế ngay. Sau đó, khi TX rồi mới được hoàn thuế và thuế nhập khẩu đường để TN-TX hiện nay đã lên đến hơn 80%; đồng thời cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra thực tế 100% đối với các lô đường kinh doanh TN-TX...

Tuy nhiên, để chấm dứt tình trạng trên, mới đây Bộ Tài chính đã có kiến nghị cần chấm dứt kinh doanh TN-TX, ông Hải cho rằng, ý kiến của Bộ Tài chính nói dừng kinh doanh TN-TX với mặt hàng đường mới chỉ tập trung vào hướng tác động tiêu cực của việc thẩm lậu đường vào trong nội địa, chứ chưa chỉ rõ giá trị, số lượng bao nhiêu nên khó thuyết phục việc dừng hình thức kinh doanh này. “Hiện Bộ Công Thương chưa thấy lý do rõ ràng để dừng việc TN-TX đường”-ông Hải khẳng định.