Hé lộ bí mật về những khoảng trống bí ẩn trên Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc

Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc. Ảnh IT

Một nhóm các nhà khoa học đang nghiên cứu một phần của cấu trúc phòng thủ đã xác định được một số khoảng trống lớn trên Vạn lý trường thành. Họ cho rằng những khoảng trống này có thể chỉ ra rằng các phần này chưa bao giờ được hoàn thiện, là một dấu hiệu cho thấy cấu trúc này được xây dựng vội vàng trước mối đe dọa xâm lược từ quân đội Mông Cổ trong thời trung cổ, theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khảo cổ học Thực địa.

Vạn Lý Trường Thành thực tế là một loạt các công sự phòng thủ trải dài hàng ngàn dặm trên khắp khu vực ngày nay là miền bắc Trung Quốc và miền nam Mông Cổ, chứ không phải là một bức tường duy nhất. 

Các bức tường và các công trình phòng thủ khác tạo nên mạng lưới phức tạp này được xây dựng ở nhiều thời kỳ khác nhau trong suốt hai thiên niên kỷ.

Những phần đầu tiên được xây dựng vào thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên nhưng phải đến thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, Tần Thủy Hoàng – vị hoàng đế đầu tiên của nước Trung Hoa thống nhất – đã kết nối một số bức tường hiện có thành một hệ thống duy nhất để bảo vệ chống lại các cuộc xâm lược từ phía bắc. 

Việc xây dựng tiếp tục cho đến thời nhà Minh, kéo dài những năm 1368-1644. Phần lớn nhất và được bảo quản tốt nhất có niên đại từ thời kỳ này.

Phần lớn các nghiên cứu gần đây tập trung vào các phần được xây dựng từ thời nhà Minh và nhà Hán (202 TCN–220 SCN).

Nhưng phần mà các nhà nghiên cứu của nghiên cứu mới nhất tập trung vào—mà họ gọi là “Vòng cung Mông Cổ”—đã nhận được rất ít sự chú ý và là một trong những phần ít được hiểu rõ nhất. 

Phần tường này trải dài khoảng 250 dặm theo hình vòng cung, chạy ít nhiều song song với biên giới Trung Quốc-Mông Cổ, qua các tỉnh Dornod và Sukhbaatar phía đông Mông Cổ. 

Phần này là một phần của hệ thống tường lớn hơn được cho là được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 11 và 13. Các tác giả của nghiên cứu mới nhất gọi mạng lưới rộng hơn là “hệ thống tường thời trung cổ” (MWS). Hệ thống này bao gồm các bức tường đất và các công trình liên quan, bao gồm chiến hào, pháo đài và tháp đèn hiệu. 

Đoạn MWS mà Vòng cung Mông Cổ thuộc về trước đây gắn liền với triều đại Jin (1115–1234 sau Công nguyên) và được cho là đã được xây dựng trong thời kỳ này. Nhưng việc hẹn hò này chưa bao giờ được chứng minh một cách thuyết phục.

Các tác giả viết trong nghiên cứu rằng MWS là “một trong những hệ thống tường và hào dài bí ẩn nhất trong lịch sử Trung Quốc và Mông Cổ. Bất chấp quy mô và sự phức tạp của nó, vẫn chưa rõ chính xác nó được xây dựng khi nào, ai xây dựng và nhằm mục đích gì. Thậm chí còn không rõ liệu toàn bộ mảng tường có được xây dựng cùng một lúc hay không. Giả thuyết, đó là sự tích lũy của nhiều dự án khác nhau được xây dựng trong một thời gian dài".

Mục đích của nghiên cứu mới nhất là ghi chép một cách toàn diện và đưa ra phân tích sơ bộ về phần Vòng cung Mông Cổ, phần này phần lớn đã bị bỏ qua trong các diễn ngôn học thuật. Điều này có lẽ là do nó nằm ở vùng sâu vùng xa, không thu hút tầm nhìn.

Các tác giả viết: “Nếu được đề cập, phần bức tường này và các cấu trúc liên quan của nó không được công nhận hoặc được ghi lại không đầy đủ và không chính xác trong các tài liệu hiện có”.

Trong nghiên cứu của mình, nhóm nghiên cứu đã phân tích nhiều loại hình ảnh vệ tinh, tập bản đồ của Trung Quốc và bản đồ của Liên Xô liên quan đến MWS. Với dữ liệu này, họ đã tạo ra một bản đồ tốt hơn về Vòng cung Mông Cổ và các công trình liên quan. Vào tháng 7/2022, nhóm cũng đã tiến hành khảo sát thực địa khu vực này, lần đầu tiên khám phá bức tường và các cấu trúc của nó trên mặt đất.

Những kết quả này được kết hợp với các đoạn trích từ các nguồn chính có liên quan để đưa ra diễn giải sơ bộ về thiết kế và các chức năng tiềm năng của Vòng cung Mông Cổ.

Một trong những phát hiện quan trọng mà nhóm nghiên cứu đưa ra là việc xác định những khoảng trống lớn ở một số lĩnh vực. Các quan sát chỉ ra rằng những khoảng trống này không phải do các quá trình tự nhiên gây ra - cho thấy ngay từ đầu các bức tường chưa bao giờ được xây dựng ở những vị trí này. 

Có vẻ như chúng quá rộng nên không được thiết kế để cho phép mọi người đi qua một cách có chủ ý. Và các nhà nghiên cứu cho biết những khoảng trống có thể đã làm suy yếu chức năng hiệu quả của hệ thống tường.

Mặc dù lý do của những khoảng trống này vẫn chưa được xác nhận, nhưng các nhà nghiên cứu đưa ra một lời giải thích khả dĩ: Vòng cung Mông Cổ được xây dựng vội vàng trong những năm cuối cùng của triều đại Jin nhằm phòng thủ trước quân xâm lược Mông Cổ. Kết quả là một số phần có thể chưa được hoàn thành.

Lập luận này đã được các nhà sử học đề xuất trước đây, nhưng nghiên cứu mới nhất cung cấp những gì có thể là bằng chứng khảo cổ học đầu tiên ủng hộ giả thuyết “xây tường vội vàng” này.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy một số bằng chứng cho thấy mục đích chính của Vòng cung Mông Cổ - hoặc ít nhất là một phần của nó - có thể không phải là để bảo vệ chống lại những kẻ xâm lược mà quan tâm nhiều hơn đến việc kiểm soát sự di chuyển của con người và đàn gia súc của họ. Các tác giả cho biết họ đang lên kế hoạch nghiên cứu trong tương lai để kiểm tra một số giả thuyết của mình.