Đường xuân Tá Miếu

Từ trung tâm xã Sín Thầu - xã cuối cùng của huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên, chúng tôi phải mất gần nửa ngày bám yên xe máy trên cung đường núi ngoằn ngoèo mới tới được Tá Miếu. Được tách từ bản A Pa Chải năm 2002, tính ra, đến xuân Quý Tỵ này, bản Tá Miếu mới tròn 11 tuổi…

Hết cảnh chạy ăn từng bữa

Sơn nữ dẫn đường đùa vui: “Chính nhờ sức trẻ, bản mới trụ được ở nơi heo hút chỉ có gió rét và mây mù này đấy”. Hơn 10 năm về trước, nghe theo vận động của chính quyền, 24 hộ đồng bào Hà Nhì đã ngược ngàn về phía Bắc, cách bản cũ mấy chục con dao quăng, dừng chân giữa vùng thảo nguyên xanh với bạt ngàn cỏ gianh và cùng nhau xây dựng lên bản Tá Miếu. Giờ đây, đường ô tô đã vào đến trung tâm xã Sín Thầu. Thêm mấy tiếng đồng hồ ngồi xe máy là vào đến Tá Miếu.

Niềm tin về cuộc sống ấm no lấp lánh trong đôi mắt người phụ nữ Hà Nhì này.

Dòng suối Mô Phí chảy xuyên qua những cánh rừng già, len lỏi theo những vạt nương bậc thang liên tục cắt ngang con đường độc đạo dẫn vào bản. Quãng đường từ Tả Kho Khừ vào Tá Miếu cũng là quãng đường chúng tôi ngược dòng Mô Phí lên thượng nguồn. Được bao bọc giữa 2 dòng suối, dựa lưng vào sườn đồi thoai thoải, những mái nhà gỗ của đồng bào Hà Nhì quần tụ bên nhau, đầm ấm và yên bình như vốn vậy từ ngàn đời nay.

Cuộc sống của bà con ở Tá Miếu tuy chưa giàu, nhưng cảnh “chạy ăn từng bữa toát mồ hôi” không còn nữa. Hơn 120 mùa trăng đã qua kể từ ngày bản được khai sinh, 32 hộ gia đình, 160 nhân khẩu ở bản vùng biên viễn này chung lưng, gắng sức từng ngày để cùng nhau đẩy lùi cái đói nghèo, ổn định và phát triển cuộc sống.

Diện tích nương khai hoang trồng lúa hiện nay của bản chỉ khoảng 25ha, năng suất bình quân khoảng 19 tạ/ha, chia theo bình quân đầu người chưa vượt quá 3,7 tạ lúa/năm. Con số ấy so với nhiều nơi thì không đáng kể gì, nhưng với bà con Tá Miếu thì thật ý nghĩa. “Lúa ăn cả năm không đủ thì độn thêm ngô, thêm sắn. Năm nay chưa đủ ăn thì thể nào sang năm cũng sẽ khá hơn, quan trọng là cuộc sống ổn định, bà con sống đoàn kết. Tôi tin khi đường giao thông về bản được mở rộng, kinh tế của bản cũng sẽ thay đổi theo...”- bác Lường Lê Mã, một người dân trong bản thổ lộ.

Người Hà Nhì sống trọng tình nghĩa cộng đồng nên bất cứ nhà nào có việc là tất cả mọi người cùng chung tay hỗ trợ. Bản Tá Miếu có những hộ kinh tế khá giả nhưng họ không lợi dụng mà buộc bà con vay nợ lãi...

Lối sống mới

Chúng tôi đến thăm gia đình ông Mạ Gió Tư khi trời đã nhá nhem tối. Ông Tư không chỉ là người làm kinh tế giỏi mà rất có uy tín đối với dân bản, bởi ông rất thoáng lại nhiệt tình. Hễ nhà ai cần giúp đỡ là Mạ Gió Tư là người đầu tiên có mặt. Trước khi lên làm Phó Chủ tịch xã Sín Thầu, Mạ Gió Tư làm Trưởng bản Tá Miếu một thời gian dài.

Nhớ lại những ngày đầu mới thành lập bản, Nhà nước đầu tư xây dựng ở giữa bản một bể lớn với sức chứa hàng chục mét khối nước sạch do đường ống đưa về từ thượng nguồn, nhưng bà con không ai sử dụng. Họ đã quen với việc dùng nước ở 2 con suối Mô Phí và Y Ma Hồ trong mọi sinh hoạt. Sau khi bàn bạc, Mạ Gió Tư đã cùng với anh em Bộ đội Biên phòng đồn 405 A Pa Chải đi đến từng nhà vận động, giải thích về tác hại của việc dùng nước suối trực tiếp phục vụ sinh hoạt.

“Đã bao đời nay, tổ tiên người Hà Nhì vẫn sống bằng cách thức ấy, có bị làm sao đâu” - ban đầu không ít người vặc lại ông như vậy. Không nản lòng, ông vận động người thân, đồng thời ông và các con thường xuyên vệ sinh bể, phát quang bụi rậm để trừ muỗi theo cách các bộ đội Biên phòng hướng dẫn. Thế rồi, mưa dầm thấm lâu, từ chỉ vài người nghe theo, một thời gian ngắn, 100% người dân trong bản đã dùng nước sạch ở bể và học ông Tư cách làm vệ sinh môi trường quanh nhà.

Trong câu chuyện vui bên mâm cơm mời khách, ông Tư khoe với chúng tôi về khối tài sản lớn của mình là đàn bò hơn 50 con. Nhờ có cán bộ khuyến nông của xã, của huyện hướng dẫn, ông và bà con trong bản đã biết cách phòng tránh sương muối, giá rét cho bò. “Chẳng bù cho trước kia, mỗi khi mùa đông đến là ai cũng ngay ngáy lo cho đàn bò của nhà mình. Nhiều năm rét quá, bò bị cước, phải mổ thịt chia cho cả bản, tiếc của lắm...” - Mạ Gió Tư nâng chén rượu ngang môi cười và kể.

Nhà nhà có điện

Tuy Tá Miếu nằm ở trên cao, đường đi lối lại còn khó khăn nhưng đã có 12 gia đình trong bản mua máy xay xát về sử dụng, gần 30 hộ có ti vi màu dùng chảo để bắt sóng nét căng như ở vùng xuôi, radio thì hầu như nhà nào cũng có. Tôi hỏi về nguồn năng lượng để thắp sáng và phục vụ cho các phương tiện máy móc, người già trong bản hồn nhiên chỉ những đường dây điện bắc trên những thân cây luồng cao lêu đêu chạy dọc ngang khắp bản. Thì ra, từ lâu bà con đã xài dòng điện được cung cấp từ máy phát điện chạy nhờ sức nước của dòng Mô Phí.

Đã thành thói quen, khi bóng tối phủ xuống thung lũng cũng là lúc bà con trong bản xôn xao rủ nhau tụ họp tại những gia đình có ti vi để xem thời sự, xem ca nhạc, xem trò chơi truyền hình... cho đến khi kết thúc chương trình phim truyện mới chịu về đi ngủ. Đêm nay, nhà ông Tư đông vui hơn mọi đêm, bởi dân bản vừa đến xem phim, vừa đến để chào khách từ dưới xuôi mới lên. Nhiều người tiếng Kinh chưa sõi nhưng vẫn tìm mọi cách để biết được thông tin về người ở Hà Nội chuẩn bị Tết con rắn như thế nào...

Chúng tôi chỉ lưu lại Tá Miếu chưa trọn một ngày nhưng đã có không ít những kỷ niệm để nhớ, để nâng niu, trân trọng về tình người miền biên viễn này. Nhớ nhất là lúc ban mai, nghe các em nhỏ í ới gọi nhau đến lớp. Chúng vừa nhảy chân sáo vừa ríu rít hát: “... Em cắp sách tới trường. Nắng tươi trải trên đường. Trời cao xanh gió mát. Đẹp thay lúc xuân sang...”.

Thầy Hới - giáo viên Trường Tiểu học Sín Thầu cắm tại phân hiệu Tá Miếu tự hào: “Trẻ con Hà Nhì cũng thông minh và ham học lắm. Những bài thơ hay, những bài hát phù hợp, mình chỉ cần dạy một vài lần là các em đã nhớ. Tương lai của bản trông chờ rất nhiều vào những cô nhóc, cậu nhóc này đấy”. Tôi gật đầu mà lòng trào dâng một nỗi niềm khó tả. Hình như chính những con người thầm lặng ở bản làng biên cương heo hút này đã truyền cho tôi niềm tin vào chặng đường phía trước...

Ghi chép của Nguyễn Huyền Minh