Công trình phải chứng minh được giá trị thực tiễn

Thưa ông, Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KHCN năm nay có điểm gì mới?

- Lần đầu tiên nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KHCN vào năm 1996. Tức là sau hơn nửa thế kỷ kể từ khi nước ta giành được độc lập. Trong những đợt đầu trao giải thưởng, các tác giả được vinh danh phần lớn là những nhà khoa học lão thành, đầu ngành đã có đóng góp lâu dài cho nền khoa học và cho đất nước.

Đây là lần thứ năm trao Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KHCN. Đợt xét giải thưởng năm nay xuất hiện nhân tố mới. Đó là sự tham gia của các công trình của những nhà khoa học trẻ và công trình của các nhà khoa học trong khối doanh nghiệp.

Có thể kể đến công trình "Xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật đô thị, nông thôn, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu" của tác giả Hoàng Đức Thảo (Công ty TNHH Thoát nước và phát triển đô thị tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu). Công trình này đã đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Đại diện tác giả và nhóm tác giả được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về KHCN năm 2010.
ảnh Tư liệu

Sau khi trao giải thưởng, Bộ KHCN có kế hoạch thế nào để các công trình nghiên cứu tiếp tục phát huy giá trị trong đời sống thực tiễn?

- Nghiên cứu khoa học là công việc hết sức âm thầm. Kết quả của lao động nghiên cứu sáng tạo cải thiện chất lượng cuộc sống của nhân loại, nhưng những đóng góp của các nhà khoa học không phải lúc nào cũng được mọi thành viên trong xã hội biết đến. Có những công trình khoa học chỉ đóng vai trò trong một giai đoạn lịch sử nhất định. Chính vì vậy, việc trao giải thưởng là Đảng, Nhà nước muốn tôn vinh những lao động sáng tạo âm thầm đó.

Đợt trao giải lần này, chúng tôi thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông tổ chức nhiều hoạt động trong suốt quá trình xét giải để quảng bá, giới thiệu về các công trình, tác giả được giải.

Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KHCN được trao cho các công trình thuộc rất nhiều lĩnh vực KHCN, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học kỹ thuật... Trong đó có những công trình khoa học ứng dụng, có những công trình nghiên cứu cơ bản, nên việc phát huy kết quả nghiên cứu trong thực tiễn cũng ở những mức độ khác nhau, phù hợp với đặc thù của từng lĩnh vực nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu ứng dụng khi được trao giải thưởng đều đã phải chứng minh được giá trị thực tiễn, đã có đóng góp rất lớn trong đời sống kinh tế xã hội. Giải thưởng là ghi nhận kết quả của một quá trình đóng góp.

Sau khi được trao giải thưởng, công trình được biết đến rộng rãi hơn, lan toả giá trị trong cộng đồng và càng được triển khai ứng dụng nhiều hơn.

Giải thưởng được trao những năm qua đã có tác động thế nào đến các tác giả, nhóm tác giả thưa ông?

-Những năm qua, giải thưởng đã được trao tặng cho công trình đặc biệt xuất sắc và xuất sắc, có giá trị cao về KHCN. Qua đó, tôn vinh các nhà khoa học đã có những cống hiến cho nền khoa học nước nhà trong những năm qua; giải thưởng cũng đã có tác động tích cực trong việc khích lệ các nhà khoa học tiếp tục cống hiến, sáng tạo và hình thành các trường phái khoa học, xây dựng các nhóm nghiên cứu tạo cơ hội cho thế hệ trẻ tiếp tục dấn thân vào con đường nghiên cứu khoa học.

Những giải thưởng được trao tặng cũng giúp cho cộng đồng khoa học thế giới thấy được diện mạo của nền khoa học Việt Nam. Đối với những nhà khoa học, ngoài chế độ đãi ngộ về vật chất và điều kiện làm việc, việc được tôn vinh, ghi nhận những đóng góp sẽ là nguồn động viên rất lớn.

Xin cảm ơn ông!